Đăk Lăk là một trong những vùng không những nổi tiếng về cà phê mà còn nổi tiếng cả về xuất khẩu mật ong ra thị trường quốc tế. Tuy nhiên, hiện nay với mức thuế chống bán phá giá sơ bộ hơn 400% từ phía Mỹ khiến cả doanh nghiệp lẫn người nuôi ong gặp vô vàn khó khăn khi bước vào mùa khai thác mật mới.
Giá mật ong hiện nay trong nước rớt thảm
Nếu như trước đây lượng khách hàng nội dịa mua mật ong với giá khá cao, thì nay hầu hết người tiêu dùng ai cũng bất ngờ bởi giá mật ong giá rẻ được rao bán tràn lan trên các kênh thương mại điện tử shopee, lazada, tiki… hoặc trên mạng xã hội như facebook, zalo… Vậy nguyên nhân do đâu:
Ông Lê Thanh Vân – Tổng giám đốc Công ty CP ong mật Đắk Lắk, Chủ tịch Hội xuất khẩu mật ong Việt Nam cho biết, người nuôi ong ở Đắk Lắk nói riêng, cả nước nói chung đang gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân là từ cuối năm 2021, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) công bố áp mức thuế sơ bộ chống bán phá giá mặt hàng mật ong của Việt Nam vào thị trường Mỹ lên tới hơn 412%, khiến các công ty xuất khẩu không bán được hàng. Ngay như Công ty CP ong mật Đắk Lắk, thời điểm này năm trước đã thu mua trên 2.000 tấn để xuất khẩu, nhưng năm nay mới chỉ thu mua khoảng 100 tấn.
Vào tháng 4/2021, Hội các nhà nuôi ong Mỹ nộp đơn lên Bộ Thương mại Mỹ (DOC) yêu cầu điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm mật ong có xuất xứ từ Việt Nam và một số nước khác. Đến cuối tháng 11/2021, DOC công bố mức thuế sơ bộ chung dành cho tất cả doanh nghiệp xuất khẩu ong mật của Việt Nam là 412,49%.
Trang trại ong 550 đàn của ông Viên Đình Sơn (tổ dân phố 4, phường Đạt Hiếu, thị xã Buôn Hồ) là một trong những cơ sở nuôi ong lớn nhất tại địa phương này.
Đang là mùa mật cà phê nhưng ông chẳng mấy vui vẻ gì, bởi năm nay giá mật quá thấp. Những năm trước, giá mật bình quân từ 30.000 – 40.000 đồng/kg, tuy nhiên thời điểm hiện tại chỉ còn 22.000 đồng/kg.
Mặc dù giá mật xuống rất thấp nhưng vẫn khó bán. Hiện, gia đình ông còn tồn 20 tấn mật cao su khai thác từ trong Tết Nguyên đán.
Khó khăn càng thêm chồng chất với người nuôi ong khi giá vật tư, nguyên liệu nuôi ong lại tăng vọt. Anh Viên Đình Tiến (phường Đạt Hiếu, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk) cho biết, gia đình anh nuôi 400 đàn ong, bình quân mỗi năm thu được 30 – 40 tấn mật.
Theo hoạch toán, để có lời thì giá mật phải đạt 25.000 đồng/kg. Tuy nhiên, đợt mật vừa qua, anh chỉ bán được 20.000 đồng/kg. Anh Tiến cho hay: “Giá đường, giá bột tăng 1,5 – 2 lần, giá xăng dầu cũng tăng cao khiến chi phí đầu tư đội lên nhiều, nhiều người nuôi ong bị lỗ, đỡ hơn thì hòa vốn”.
Chủ ong này cho biết thêm, khoảng hai năm nay, nhiều người nuôi ong không trụ nổi với nghề, phải bỏ đàn hoặc giảm số lượng nuôi. Số lượng đàn ong tại địa phương giảm khoảng 30% so với trước đây.
Theo Hội Nuôi ong tỉnh Đắk Lắk, cả nước hiện có 35.000 nông dân đang làm nghề nuôi ong, trong đó, riêng tỉnh Đắk Lắk chiếm khoảng 50%.
Hầu hết chủ ong đang gặp rất nhiều khó khăn vì đang là thời điểm bước vào vụ mật mới mà không ai mua, nếu mua thì cũng rất ít. Không có nguồn thu nên nhiều người nuôi ong không có kinh phí trang trải cuộc sống chứ chưa nói đến chuyện đầu tư cho đàn ong.
Tình trạng khó khăn chung của các doanh nghiệp xuất khẩu mật ong Đăk Lăk
Ông Lê Thanh Vân, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Ong mật Đắk Lắk, Chủ tịch Hội Xuất khẩu mật ong Việt Nam cho biết, cả nước hiện có 32 doanh nghiệp (DN) xuất khẩu mật ong. Khoảng 95% sản lượng mật ong xuất khẩu của Việt Nam là vào thị trường Hoa Kỳ.
Điều này cũng cho thấy doanh thu của các DN chủ yếu là xuất khẩu, trong đó Mỹ là thị trường chính nên các doanh nghiệp bị ảnh hưởng rất nặng nề khi mất thị trường này. Ngành ong mật Đắk Lắk sẽ chịu ảnh hưởng lớn nhất, bởi địa phương đang chiếm trên 50% sản lượng mật ong của cả nước.
Khi áp thuế trên 400%, không chỉ người nuôi ong mà cả doanh nghiệp cũng điêu đứng. Đơn cử như Công ty Cổ phần Ong mật Đắk Lắk, thời điểm này mọi năm đã mua hơn 2.000 tấn, nhưng hiện tại chỉ dám mua vào hơn 100 tấn, phục vụ cho khách nội địa và một số khác hàng châu Á nhỏ lẻ.
“Tình hình này mà kéo dài đến tháng 4/2022 thì sẽ có nhiều DN phải đóng cửa…”, ông Vân lo lắng.Việt Nam hiện có 24 DN tham gia điều tra tự nguyện, 2 DN là bị đơn bắt buộc gồm Công ty Cổ phần Ong mật Đắk Lắk và Công ty Cổ phần Ong mật Buôn Ma Thuột – những đơn vị đứng trong top đầu về xuất khẩu mật ong.
Sau khi có thông tin áp thuế quá lớn như vậy thì các địa phương, bộ, ngành như Bộ NNPTNT, Bộ Công thương cũng đã tổ chức họp với các DN xuất khẩu mật ong để tìm các giải pháp. Một mặt, các bộ ngành tiếp tục đàm phán thông qua con đường ngoại giao với phía Mỹ.
Mặt khác cũng khuyến cáo các DN mở rộng thị trường và tìm các thị trường mới như EU, châu Á và thị trường nội địa… Tuy nhiên, theo các DN, việc tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới là quá gấp, trước mắt chưa thể thực hiện được ngay.
Trong ngắn hạn vài năm tới, nếu mất thị trường Mỹ, ngành ong mật sẽ cực kỳ khó khăn. Đối với người dân nuôi ong cũng được khuyến cáo nên chuyển đổi dần sang các hoạt động khác trong sản xuất nông nghiệp.
Từ tháng 4/2021, Hội Các nhà nuôi ong Mỹ nộp đơn lên Bộ Thương mại Mỹ (DOC) yêu cầu điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm mật ong có xuất xứ từ Việt Nam, Ấn Độ, Brazil, Argentina và Ukraine.
Đến cuối tháng 11/2021, DOC công bố mức thuế sơ bộ chung dành cho tất cả doanh nghiệp xuất khẩu mật ong của Việt Nam là 412,49%. Hiện các bên liên quan đang nỗ lực thực hiện các biện pháp với kỳ vọng DOC có thể đưa ra phán quyết cuối cùng một cách công bằng. Vụ việc đang trong giai đoạn chờ DOC ra phán quyết cuối cùng.
